OHAL sona erdikten sonra 7145 Sayılı Kanunla OHAL yetkilerinin üç yıl uzatılması ve akabinde 7333 sayılı kanunla bir yıl daha uzatılmasıyla ilgili kanunların çeşitli maddelerinin iptali için CHP’li 138 milletvekilinin Anayasa Mahkemesine yaptığı her iki kanun bakımından farklı başvurular birleştirilmiş ve AYM’nin 12 Ocak 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 30.06.2022 tarihli 2018/137 Esas, 2022/86 karar sayılı kararıyla kısmi iptal kararı verilmiştir.
AYM’nin bu kararının iş kolumuzu ilgilendiren kısmı ile ilgili bilgi notu aşağıda belirtilmiştir:
- Anayasa Mahkemesi bu kararında diğer bazı önceki kararlarında olduğu gibi “Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti ve iltisakı yahut bunlarla irtibatı nedeniyle kamu görevinden çıkarılanlar” ibaresinde geçen “Milli Güvenlik Kurulunca”, “Üyeliği, mensubiyeti” kelimelerini iptal etmiştir. Bunun anlamı şudur: Ancak yargı kararı ile kabul edilen yapı, oluşum veya gruplara iltisak yahut irtibatı bulunanların kamu görevinden çıkarılabileceği anlaşılmalıdır. Bu kavramın kendisi de tartışmalıdır. Çünkü kişiler ancak bir ceza isnadı ile karşılaşıp devlet memuru olamayacak bir kanun maddesinden hüküm giyerlerse ancak o zaman haklarında işlem yapılabileceği kanaatindeyiz. AYM’nin bu iptal kararı bir başlangıç olarak düşünülmelidir. OHAL KHK’leriyle kamu görevinden çıkarılan arkadaşlarımızla ilgili ceza mahkemesi kararı yok ise er ya da geç bu arkadaşlarımızın kamu görevine iade edilebileceğini belirtmek isteriz. Ceza mahkemesi kararı olanlar ise adil yargılama bakımından ileride yeniden yargılama süreçlerini işleteceklerdir.
- AYM tutuklanan kişilerin itirazının dosya üzerinden görülmesini, 90 güne kadar dosya üzerinden inceleme yapmayı içeren düzenlemeleri iptal etmiştir. Bunun anlamı şudur: Bir kişi tutuklanırsa tutuklamaya itirazı görüşecek olan asliye ceza hakimi tutuklanan kişiyi ve müdafisini dinleyecektir. Ayrıca tutukluluğu devam eden kişilerin tutukluluk incelemesi her 30 günde bir duruşma açılarak incelenecek, hakim veya mahkeme heyeti tutuklu kişiyi ve müdafisini dinleyecektir.
- OHAL KHK’siyle kamu görevinden çıkarılan öğretim elemanlarının iade edilmesi ya da mahkeme kararıyla dönmeleri halinde Ankara, İstanbul, İzmir illeri dışında ve 2006 yılından sonra kurulan yükseköğretim kurumlarına öncelik verilme kaydıyla göreve başlatılacaklarına dair kısıtlamayı iptal etmiştir. Böylece öğretim elemanları da son görev yaptıkları yere geri dönebileceklerdir.
- AYM’nin iptal kararı ile göreve iade edilen kişilerin tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde göreve başlamamaları halinde atama hakları ile mali haklarının düşeceğine dair kuralın, “mali hakları” kısmını iptal etmiştir. Böylece görevine başlamayanlar arada kalan sürenin mali haklarını talep edip, alabileceklerdir.
- AYM kararında kamu görevine iade olanların tazminat talebinde bulunamayacağına dair cümleyi iptal etmiştir. Böylece kamu görevine iade edilen arkadaşlarımızın tazminat talep etme hakları doğmuştur. Bu konuyla ilgili ayrıca ne yapılması gerektiğine dair bilgilendirme yazılacak, başvuru dilekçesi örnekleri hazırlanıp gönderilecektir.
- AYM’nin iptal kararı ile kamu görevine iade edilenlerin yönetici olmaları halinde yöneticilik görevleri dışında kadro ve pozisyona atanmalarıyla ilgili cümle iptal edilmiştir. Böylece yönetici iken görevden çıkarılanlar iade edilmeleri durumunda aynı yönetici kadroya atanacaklardır.
- AYM’nin iptal kararı ile kamu görevinden çıkarılanlardan hakkında soruşturma ve kovuşturma bulunanlara pasaport verilmeyeceğine dair paragraflar iptal edilmiştir. Böylece ihraç edilenler ve aile bireyleri pasaport alabileceklerdir.
- AYM’nin iptal kararı ile bakan onayı ile haklarında soruşturma yürütülüp açığa alınanlarla ilgili süreçteki bazı cümleler iptal edilmiştir. Bu durumda olup dava açtığımız arkadaşlarımızın durumlarını tek tek inceleyip iptal kararından yararlanıyor isek bu durumu devam eden davalara dilekçeyle bildireceğiz.